وزارت علوم کلید زد، بازگشت دانشجویان فرنگ رفته

این حساب‌های ساده دو دوتا چهارتایی است که وزارت علوم را واداشته تا دانشجویان خارج از کشور را فرابخواند. طبق اعلام این وزارتخانه، برنامه‌هایی در دست است تا وزارت علوم، بورسیه ‌هایش را به داخل فرابخواند، یعنی کاری که از ابتدای گران شدن ناگهانی دلار در پاییز سال گذشته، توسط بخش خصوصی حامی آموزش در خارج از کشور اجرا شده بود، حالا توسط بخش دولتی اجرا می‌شود. با این تفاوت که خانواده‌ها، نزدیک به 35 هزار دانشجو در خارج از مرزها دارند، ولی تعداد دانشجویان بورسیه وزارت علوم در خارج، به زحمت از 500 نفر فراتر می‌رود.

 

در این وضعیت است که می‌توان انتظار داشت قصه دانشجویان فرنگ رفته و فارغ‌التحصیلان آن سوی آب‌ها، فراموش خواهد شد. چون دیگر به صرفه نیست دانشجویان به جای ماندن در دانشگاه های کشور، برای تحصیل به آن طرف مرز بروند. 

 

این چنین که معاون بورس و امور دانشجویان خارج وزارت علوم گفته تمام دانشجویان بورسیه که از سال 85 به خارج از کشور اعزام شده بودند به کشور بازگشته‌اند. به بیان دیگر اکنون هیچ دانشجویی در آن سوی مرزها، به خرج وزارت علوم، تحصیل نمی‌کند و اکنون زمان آن رسیده که دانشجویان غیر بورسیه که با هزینه شخصی رفته بودند، به کشور بازگردند.

 

حسن مسلمی نائینی می‌گوید در صورتی که بسترهای لازم در کشور فراهم باشد، هیچ دانشجویی در خارج از کشور نخواهد ماند.او می‌گوید از سال 85 حدود 470 الی 480 دانشجویی که بورسیه شده بودند همه به کشور بازگشته‌اند و حتی یک نفر هم نمانده است. به گفته وی با توجه به ارتباط‌هایی که از طریق مختلف با این دانشجویان صورت می‌گیرد می‌توانند مسایل و مشکلات خود را بیان کنند بنابراین دلیلی برای ماندن نمی‌ماند.البته دلیل دیگر نماندن این دانشجویان در خارج از کشور، گران بودن بی دلیل تحصیل در خارج از کشور، بدون تفاوت چندان در کیفیت آموزش دانشگاه های خارج با داخل است.

 

تحصیل در ارزان‌ترین دانشگاه‌های خارجی، سه برابر داخل

گزارشی که پایگاه خبری صادق نیوز، دیروز منتشر کرد، نشان داد تحصیل در ارزانترین دانشگاه های خارج از کشور یعنی کشورهای هند و فیلیپین، حداقل 3 برابر گرانترین دانشگاه های غیر دولتی و حتی دانشگاه آزاد اسلامی در داخل است.

 

این گزارش نشان می‌دهد یک مدرک دکتری پزشکی بین 50 تا 150 هزار دلار برای دانشجو خرج برمی دارد که به حساب دلار 3 هزار تومانی، مبلغی برابر 150 تا 450 میلیون تومان می‌شود. این گزارش می‌افزاید هزینه دانشگاه های خارج از کشور، علاوه بر ورودیه ثابت و شهریه هر ترم، شامل تمدید پاسپورت و اقامت، ایاب و ذهاب و اسکان، کتابخانه و ... می‌شود که مشخص است بسیاری از این هزینه برای دانشجویان در سرزمین مادری، معنایی ندارد.البته این را نیز باید افزود که گزارش فوق درباره کشورهای هند و فیلیپین است که به ارزانی در بین جویندگان دانش ایران، معروفند، واضح است 

 

هزینه های دانشگاه های اروپا، آمریکا و استرالیا به دلیل گردش مالی مبتنی بر دلار این مراکز و گران شدن ناگهانی دلار، به شدت بالاتر از دانشگاه های آسیای جنوبی و جنوب شرقی است.

 

موج بازگشت جدی شد

اکنون به اندازه ای موج بازگشت دانشجویان در حال تحصیل در خارج از کشور بالا گرفته که وزارت علوم می‌گوید نمی‌تواند در مقابل سیل درخواست این دانشجویان، پاسخگو باشد.معاون بورس و امور دانشجویان خارج وزارت علوم در این باره توضیح می‌دهد: «اکنون ما با موج بازگشت دانشجویان غیر بورس مواجه هستیم که با هزینه خود برای تحصیل به خارج از کشور رفته بودند و اکنون مقداری در جذب این دانشجویان مشکل داریم».

 

به گفته مسلمی نائینی، آمار دانشجویان بورسیه وزارت علوم در رشته‌های مختلف فقط 450 است که بیش از 30 درصد آنها در رشته‌های فنی مهندسی، کمتر از 25 درصد در رشته های علوم انسانی و کمتر از 20 درصد در رشته‌های علوم پایه، کشاورزی و هنر در کشورهای آمریکا، کانادا، استرالیا، روسیه، چین، ژاپن، کره و کشورهای دیگر مشغول به تحصیل بوده‌اند.

 

ولی دانشجویانی که با هزینه شخصی به مسافرت برای علم آموزی رفته‌اند، نزدیک به 40 هزار نفر قلمداد می‌شوند، اکنون با بازگشت این دانشجویان به کشور، احتمال اینکه در کنکور سال‌های آینده، رقابت همیشگی داوطلبان را سخت‌تر از گذشته ببینیم، بالا می‌رود.

 

دانشجویان پزشکی هم بر می‌گردند

به جز وزارت علوم، دانشجویان وزارت بهداشت و درمان هم چمدان‌ها را بسته‌اند تا به خانه برگردند و در سرزمین مادری، تحصیلشان را ادامه دهند.

اینطور که رییس مرکز خدمات آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفته تاکنون 90 درصد دانشجویان بورسیه دانشگاه های علوم پزشکی به کشور بازگشته‌اند.به گفته دکتر غلامرضا حسن زاده تقاضا برای بازگشت در رشته‌های علوم پزشکی نسبت به گذشته افزایش یافته است و از میان دانشجویان شاغل به تحصیل در خارج از کشور که تقاضای بازگشت داشته‌اند 200 نفر در سال 87 به 

دانشگاه های علوم پزشکی داخل کشور منتقل شدند.او درباره سرنوشت ادامه تحصیل این دانشجویان در داخل اعلام کرده این دانشجویان به دانشگاه‌های علوم پزشکی تیپ دو و سه و همچنین شعب بین‌الملل دانشگاه‌های علوم پزشکی حسب مورد خود منتقل شده‌اند. 

 

در موسسه‌های اعزام دانشجو تخته می‌شود

واقعیت این است که بازار گرانی ارز، کاسه و کوزه بسیاری از موسسه‌های اعزام دانشجو به خارج را به هم ریخته. پیش از این فعالیت گسترده و پرسود مؤسسه‌های اعزام دانشجو به خارج از کشور نشان می‌داد دانشجویان بیشتر در مقطع کارشناسی تمایل برای رفتن به آن سوی آب‌ها دارند. 

 

برنامه‌ریزان آموزش عالی بارها گفته‌اند با نزدیک شدن تعداد پذیرفته‌شدگان آزمون‌های ورودی دانشگاه‌ها به داوطلبان، به جرأت می‌توان گفت همه متقاضیان تحصیل پس از اخذ مدرک دیپلم می‌توانند وارد دانشگاه شوند، ولی وجود وسوسه امکان ورود به دوره تحصیلی در همان رشته مورد علاقه دانشجو در دانشگاه‌های خارجی دانشجویان را متمایل کرده به فرنگ بروند ولی قاعدتاً پول گزاف خرج تحصیل و زندگی امکان رویاپردازی بیشتر را به این دانشجویان نخواهد داد.واقعیت دیگر که این معادله نشان می‌دهد در معتبرترین مؤسسات آموزش عالی و دانشگاه‌های سراسر دنیا، ورود دانشجو در مقاطع پایین با برگزاری نوعی آزمون و مصاحبه صورت می‌گیرد و در مقاطع بالاتر نیز عملکرد تحصیلی و البته پژوهش دانشجو در دوره‌هایی که گذرانده بیش از همه مدنظر قرار می‌گیرد. وقت ارزشیابی مدارک فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های خارجی در داخل کشور که می‌رسد، روی دیگری از این روش تحصیلی خود را نشان می‌دهد. تغییر سطح آموزشی این دانشگاه‌ها متقابلاً باعث تغییر در قالب ارزشیابی مدارک صادره از سوی آنها در ایران نیز می‌شود و چه بسا بعضی از آنها به طور کلی قابل قبول نبوده و ارزشیابی نشوند. تحصیل در خارج از کشور اگرچه تصویری رؤیایی از آینده‌ای متفاوت را در ذهن بعضی افراد ترسیم می‌کند اما واقع گرایی دلار 3 هزار تومان و پایین بودن کیفیت آموزش در این دانشگاه‌ها و مشکلاتی که بابت معادل سازی و ارزشیابی علمی مدارک فارغ ازتحصیلان دانشگاه‌های خارجی وجود دارد، پاهای این افراد را از ابرها، به روی زمین خشک و سفت واقعیت آورده و سیل بازگشت دانشجویان شروع شده است.