طرح جدید نمایندگان مجلس شورای اسلامی: دختران مجرد از ماراتن استخدام جا می‌مانند

برداشتن اولویت استخدام زنان مجرد تضمین کننده آینده شغلی و خانوادگی دختران مجرد است و این موضوع فرصتی است تا دختران حتی پس از ازدواج نیز امکان جذب در دستگاه‌های دولتی و غیردولتی را داشته باشند.

طرح جدید نمایندگان مجلس شورای اسلامی واکنش‌های متفاوتی در بین کارشناسان به همراه داشته است.طرحی که براساس ماده 9 طرح جمعیت و تعالی خانواده در تمامی بخش‌های دولتی و غیر دولتی اولویت استخدام به ترتیب با مردان دارای فرزند،مردان متاهل فاقد فرزند است. به کار گیری یا استخدام افراد مجرد واجد شرایط در صورت عدم وجود متقاضیان متاهل واجد شرایط بلامانع است.همچنین در ماده 10 آمده است 5 سال پس از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون جذب افراد مجرد به عضویت هیات علمی در تمامی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی دولتی و غیر دولتی و معلمان مدارس در تمام مقاطع تحصیلی ممنوع است و تنها در صورت نبودن متقاضی متاهل واجد شرایط با تایید بالاترین مقام دستگاه جذب افراد مجرد بلامانع خواهد بود.

به نوشته تهران امروز، در ادامه این طرح آمده است که در ماده 9 تاکید بر برداشتن حق استخدام مجردها ابتدا برای زنان و سپس مردان شده است که این موضوع با هدف اصلی طرح تعالی خانواده در تناقض است و باید بررسی‌های بیشتری روی آن انجام شود.این طرح در شرایطی به امضای 50 نماینده مجلس رسیده است که حتی مقام معظم رهبری هم بارها به اشتغال زنان در جامعه تاکید کرده‌اند.رهبر معظم انقلاب اسلامی،در سومین سلسله نشست‌های راهبردی،درباره اشتغال زنان این چنین اعلام کردند: «اشتغال زنان از جمله چیزهایی است که من با آن موافقم،چه با رویکرد اقتصادی،سیاسی و فرهنگی باشد یا با رویکرد خیرخواهانه و غیره زن‌ها نصف جامعه‌ ما را تشکیل می‌دهند و خوب است که از نیم جامعه استفاده کنیم،البته باید چند اصل مهم در اشتغال زنان رعایت شود،یکی اینکه کار و اشتغال در بیرون از خانه،باعث تحت‌الشعاع قرار گرفتن همسر و فرزندان نشود.»

با این وجود هنوز بحث‌ها بر سر برداشتن اولویت استخدام زنان مجرد داغ است.درباره این طرح توران ولی مراد،دبیر ائتلاف اسلامی زنان به تهران امروز چنین می‌گوید: «در درجه اول اگر مسئولین صحبت می‌کنند نظر شخصی ندهند.مسئولین باید پشتوانه تحقیقاتی را ارائه کنند.فردی که مسئول است باید مدیریتش مورد استفاده قرار بگیرد نه نظرهای غیرکارشناسی‌اش.من فکر می‌کنم موضوع اشتغال و فرزندآوری با یکدیگر رابطه مستقیم دارند،با توجه به اینکه دغدغه امروز ما مسئله کاهش جمعیت ایران است پارامترهای متفاوت و مختلفی در فرزندآوری در جامعه امروز ایران موثر هستند.به‌طور مثال بالا رفتن سن ازدواج،بالا رفتن آمار طلاق،بالا رفتن آمار طلاق عاطفی بر فرزندآوری تاثیر می‌گذارد.از سویی دیگر،مسائل اقتصادی،فرهنگی و اجتماعی،مهاجرت جوانان یا عدم داشتن پایگاه ثابت درآمد زایی موضوع فرزندآوری را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند.اما در مورد ماده 9 وجود تبعیض نسبت به دختران علنی است و برای مجردان مشکل ایجاد می‌کند و اصلا قابل توجیه نیست و حتی مغایرت دارد با قانون‌اساسی،چون قانون‌اساسی تصریح دارد باید تبعیض‌ها برطرف شود.در مواد دیگر قانون‌اساسی اشاره شده است به این موضوع که دولت و مجلس موظف‌اند زمینه رشد و تعالی افراد را فراهم کنند و این توانمندی که در خانم‌ها وجود دارد، با تصویب این قانون‌ها نادیده گرفته می‌شود.»

قانونگذار اجازه ندارد به جای مردم تصمیم بگیرد

این فعال حقوق زنان درباره مزایای اشتغال زنان می‌گوید: «باید تحقیقات نشان دهند که سرکار رفتن یک خانم چه تاثیری بر زندگی مشترک و فرزندان می‌گذارد.اما باید این موضوع در نظر گرفته شود که قانونگذار اجازه ندارد به جای مردم تصمیم بگیرد و حق انتخاب مردم را از دستیابی به امکانات محدود کند.یعنی قانونگذار باید برود به سمت ایجاد فرصت‌ها و امکانات اجتماعی و ایجاد زمینه‌هایی که حق انتخاب را برای آحاد ملت بالا ببرد تا مردم بتوانند راحت‌تر انتخاب کنند آن چیزی را که می‌خواهند باشند.این موضوع ایجاد تبعیض با محدود کردن حق انتخاب و محروم کردن زنان از اشتغال است.» 

ولی مراد،با بیان اینکه به‌طور قطع نه تنها اجرای ماده 9،کمکی به تعالی خانواده و ازدیاد جمعیت نمی‌کند بلکه زن را در خانواده و جامعه بی‌حرمت می‌کند، افزود: «زن و مرد هر دو انسان و هر دو از حق رای برخوردار هستند،چگونه است که برای ازدیاد جمعیت اجازه استخدام به زنان مجرد داده نمی‌شود این موضوع خلاف قانون‌اساسی کشور است که به زن حق رای داده است.

قانون‌اساسی سیاستگذاران، قانونگذاران و مجریان را به رفع تبعیض علیه زنان و زمینه‌سازی و ایجاد امکانات جهت رشد و تعالی و تقویت جایگاه انسانی آحاد ملت موظف کرده است اما این طرح جهت تشدید و تقویت تبعیض علیه دختران و زنان است.»به گفته ولی مراد،«ماده 9 طرح تعالی خانواده فرصت و حق انتخاب شغل دختران و مجردین را محدود و محصور می‌کند.داشتن شغل حق مسلم هر فرد است. زنان با انتخاب شغل توانمندی خود را نشان می‌دهند و با نشان دادن این توانمندی،احساس رضایت دارند.مگر می‌شود توانایی‌ها و شایستگی‌های یک زن را تنها به بهانه مجرد بودن نادیده گرفت؟»

از مجلس می‌خواهیم تجدیدنظر کند

مهرنوش نجفی‌راغب، وکیل و فعال حقوق زنان،ماده 9 طرح جمعیت و تعالی خانواده را از دو منظر عدم اولویت استخدام دختران و مردان مجرد بررسی می‌کند و به تهران امروز می‌گوید: «گرفتن اولویت استخدام هم از مردان و هم از زنان مجرد ایراد دارد.زیرا تاهل و تجرد نباید اولویت برای به دست آوردن شغل باشد.ضمن اینکه اگر تاکید جامعه بر ازدواج و فرزندآوری است،نیاز اولیه زندگی تامین مادی زندگی است.اگر اولویت استخدام را برای مردان متاهل بگذاریم،پس تکلیف مردان مجرد که می‌خواهند تشکیل زندگی بدهند و همین طور زنان مجرد چه می‌شود؟باید در نظر بگیریم مگر مردان متاهل چه هوش،استعداد یا ویژگی خاصی دارند که باید اولویت استخدام به آنها تعلق بگیرد.از سویی دیگر،«در واقع وقتی می‌خواهیم تفکری برای اشتغال در نظر بگیریم باید به توانمندی افراد نگاه کنیم و تاهل یا تجرد،مواردی کاملا بی‌اثر هستند در توصیف حوزه کاری،پس باید شایسته‌سالاری انجام دهیم نه اینکه به مسائل جانبی اهمیت بدهیم.دولت و مجلس باید راهکار دیگری برای حل مشکل خانواده‌ها و اشتغال در نظر بگیرند،نه اینکه حق مسلم یک فرد دیگر چه زن یا مرد را به بهانه مجرد بودن از بین ببرند.»

افراد در برابر امکانات موجود در جامعه یکسان هستند

مهرنوش نجفی‌راغب،وکیل پایه یک دادگستری درباره مغایرت این طرح با قانون‌اساسی معتقداست: «در اصل بیستم قانون‌اساسی آمده است:همه‏ افراد ملت‏ اعم‏ از زن‏ و مرد یکسان‏ در حمایت‏ قانون‏ قرار دارند و از همه‏ حقوق‏ انسانی‏، سیاسی‏، اقتصادی‏، اجتماعی‏ و فرهنگی‏ با رعایت‏ و موازین‏ اسلام‏ برخوردارند.از سویی دیگر،در اصل بیست‌و‌هشتم همین قانون آمده است: هرکس حق دارد شغلی را که بدان مایل است و مخالف اسلام و مصالح عمومی و حقوق دیگران نیست برگزیند.دولت موظف است با رعایت نیاز جامعه به مشاغل گوناگون برای همه افراد امکان اشتغال به کار و شرایط مساوی را برای احراز مشاغل ایجاد نماید.»این وکیل می‌گوید: «به موجب همین دو اصل افراد در برابر امکانات موجود در جامعه یکسان هستند و بر مبنای این اصل نمایندگان باید حقوق ملت را ببینند و وظیفه‌ اصلی‌شان این است که در مغایرت با قانون‌اساسی طرحی را تصویب بکنند.»

برداشتن اولویت استخدام زنان مجرد مغایر با قانون‌اساسی است

«ارائه این طرح و حتی تصویب آن مغایر با قانون‌اساسی و حقوق شهروندی است استخدام افراد باید بر اساس شایسته‌سالاری باشد نه جنسیت و سن افراد.»این گفته‌های مهناز بهمنی،عضو کمیسیون اقتصادی مجلس است.این نماینده مجلس در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر،در مورد ماده 9 طرح تعالی خانواده مبنی بر برداشتن استخدام زنان مجرد گفت: «من مخالف با این موضوع هستم چرا که برداشتن حق استخدام بر اساس جنسیت مغایر با قانون‌اساسی و حقوق شهروندی است برای استخدام افراد باید مبنا شایسته‌سالاری باشد نه جنسیت، نه سن یا تاهل یا مجرد بودن افراد.وی افزود: در حال حاضر ما زنانی در ایران داریم که درعرصه بین‌الملل زبانزد هستند که برخی از آنها مجرد بوده و برخی از آنها ازدواج کرده‌اند اینها هیچ کدام نباید دلیلی برای استخدام افراد باشد.

به گفته بهمنی اگر این طرح که در حال حاضر به امضای 50 نماینده رسیده است به تصویب برسد آسیب زیادی به روح و روان زنان وارد می‌شود ضمن آنکه ما را متهم به تبعیض جنسیتی می‌کنند.وی درباره اینکه آیا تصویب این طرح زمینه‌ای برای افزایش انگیزه زنان و تشکیل خانواده می‌کند گفت: این موضوع هیچ ارتباطی به افزایش انگیزه زنان برای ازدواج ندارد و قرار نیست با دادن یک امتیاز یا گرفتن آن زنان را مجبور به کاری بکنیم که در آن برهه سنی علاقه‌ای به آن نداشته باشند.بهمنی ادامه داد: در حال حاضر ما زنانی داریم که مجرد هستند اما از لحاظ فعالیت‌های شغلی بسیار بهتر از مردان کار می‌کنند قطعا اگر موضوع استخدام مطرح باشد اولویت با این افراد است حتی اگر مجرد باشند. اگر این ماده مورد تایید نمایندگان قرار بگیرد دختران در جامعه ما سرخورده می‌شوند و ما شاهد تنزل جایگاه زنان بوده و اندک فرصت شغلی که در اختیار آنها قرار داشته از زنان مجرد کشور گرفته می‌شود.»

شاغل شدن عامل تاخیر ازدواج دختران

بحث‌های برداشتن اولویت استخدام زنان مجرد بحث روز اخبار است.عده‌ای معتقدند اشتغال زنان مجرد موجب تاخیر در ازدواج این افراد می‌شود عده‌ای این طرح را تبعیض بر علیه زنان و مردان مجرد می‌دانند. مینو اصلانی رئیس بسیج زنان،می گوید: «برداشتن اولویت استخدام زنان مجرد تضمین کننده آینده شغلی و خانوادگی دختران مجرد است و این موضوع فرصتی است تا دختران حتی پس از ازدواج نیز امکان جذب در دستگاه‌های دولتی و غیردولتی را داشته باشند.بسیاری از فعالان حوزه زن از ماده 9 طرح تعالی خانواده سوء برداشت کرده و فکر می‌کنند این ماده در پی حذف زنان از فعالیت‌های اجتماعی است. این در حالی است که با تدوین طرح تعالی خانواده و گنجاندن ماده 9 در آن، امید در میان زنان متاهل برای آینده شغلی شان پس از ازدواج بیشتر می‌شود.

اصلانی تصریح کرد: تصور جامعه امروز این است که دختران پس از کسب دیپلم و لیسانس در پی کسب شغل برای خود باشند و سپس ازدواج کنند، اما نمی‌دانند که شاغل شدن منجر به افزایش سن ازدواج در میان جوانان کشور می‌شود و ازدواج را به تاخیر می‌اندازد.رئیس بسیج زنان کشور با بیان اینکه در حال حاضر استخدام‌ها محدود به یک شرایط سنی است، تصریح کرد: محدودیت شرایط سنی منجر به این می‌شود که دختران ابتدا در پی کسب شغل بوده و بعد به فکر ازدواج باشند، اما این طرح معادلات را به هم ریخته و منجر به این می‌شود که دختران دیگر نگران آینده شغلی خود حتی پس از ازدواج نباشند.

به گفته وی، دختران جوان باید بدانند با برداشتن اولویت نه تنها فرصت از آنها گرفته نمی‌شود بلکه آینده شغلی و زندگی خانوادگی‌شان تضمین می‌شود.اصلانی با اشاره به اینکه طرح تعالی خانواده به تحکیم بنیاد خانواده و فرزندآوری کمک شایانی می‌کند، در پاسخ به این سوال که تکلیف زنان مجردی که از سن ازدواج‌شان گذشته است، توضیح داد: ماده 9 به شکل مطلق به زنان مجرد نگاه نمی‌کند بلکه این موضوع بستگی به شرایط افراد، سن آنها و نیاز دستگاه مربوطه در جذب زنان دارد.

نمایندگان مجلس به حرف رهبری عمل کنند

دکتر مصطفی اقلیما،جامعه شناس و رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران درباره مشکلات زنان در حوزه استخدام و عملکرد نمایندگان مجلس به تهران‌امروز می‌گوید: «استخدام باید براساس شایستگی باشد.نمایندگان به جای فهمیدن حرف رهبر که دو رهنمود دارند که شامل شایسته‌سالاری و پاسخگویی است،تنها به راه خود می‌روند.اگر این افراد(نمایندگان مجلس) شایسته بودند،اطلاعات دقیق از کار زنان داشتند،هرگز این تصمیم را نمی‌گرفتند.از سویی دیگر،در کشور ما تنها 11 درصد از کل زنان مشغول کار هستند.یعنی نود درصد زنان کار نمی‌کنند.حالا برای این 11درصد هم قانون‌هایی تصویب می‌کنند که درست نیست.در ضمن باید در نظر بگیریم به دلیل مشکلات اقتصادی فعلی زن و مرد باید پا به پای یکدیگر کار کنند.

بحث دیگری که دغدغه اصلی در جامعه‌ماست و مقام معظم رهبری هم بارها به آن اشاره کرده‌اند ازدواج و فرزندآوری است.خب وقتی دختران مجرد را از کار کردن محروم می‌کنیم نتیجه این می‌شود جوان‌ها با یکدیگر آشنا نمی‌شوند و آمار ازدواج پایین می‌آید. دختر در خانه بنشیند زوجی برای ازدواج پیدا نخواهد کرد.

رئیس بسیج زنان می‌گوید: «اشتغال عامل تاخیر ازدواج دختران مجرد است!» باید به این خانم پاسخ داد:«شما به عنوان زن،در یکی از بالاترین نهادهای کشور رئیس هستید.شما به عنوان زن مشغول به کار هستید،درآمد دارید یعنی باری از زندگی برعهده شماست ،و در اجتماع حضور دارید.باید بدانیم خانمی که کار می‌کند،درآمد دارد و در صحنه اجتماعی حضور دارد بیشتر برای ازدواج مناسب است.»این جامعه‌شناس تاکید می‌کند: «رهبر معظم انقلاب به ما راهکار نشان داده‌اند.ما باید به عقل و شعور زنان احترام بگذاریم اگر شرایط اقتصادی خوب باشد،زن در خانه مراقبت از فرزند را برعهده می‌گیرد و در ساعات کاری کم مشغول به کار می‌شود.

زنان به عنوان مادر و زن به خوبی می‌دانند که چگونه باید عمل کنند،نمایندگان بهتر است به جای تصویب چنین قوانینی مشکلات مردم را کم کنند تا زنان مجبور نشوند دوبرابر مردان کار کنند.» 

با تصویب چنین قوانینی نه تنها زنان بلکه مردان مجرد هم در فصل سرد اشتغال قرار می‌گیرند و در این روزها که بیکاری بیداد می‌کند مسدود کردن امید جوانان مجرد کاری است که نمایندگان ملت اگر از آن چشم‌پوشی کنند بهتر می‌توانند در این حوزه به جوانان و مردم خدمت کنند، زیرا بیکاری جوانان مجرد علاج درد اشتغال،ازدواج و فرزندآوری نیست.