پروفسور باهر:اعتیاد به فضای مجازی، واقعی است
هر دم از باغ اعتیاد دری جدید باز و آسیبی نمایان می‌شود. حالا در هزاره سوم، جایی که دیگر دنیا به دلیل پیشرفت‌های الکترونیک به دهکده‌ای تشبیه می‌شود که می‌توان در عرض چند ثانیه فردی را هزاران کیلومتر دورتر پیدا کرد و با او ارتباط داشت، سروکله اعتیادی پیدا شده است که خماری زیادی ندارد و برای رهایی از آن و رسیدن به نشئگی فقط به چند سیم برق نیاز است.
پروفسور حسین باهر، متخصص رفتارشناسی درباره این اعتیاد بیشتر توضیح می‌دهد.
اعتیاد به اینترنت واقعیت دارد یا یک نوع بزرگنمایی است؟
واژه اعتیاد اگر وابستگی دیوانه‌وار تعریف شود در خصوص اینترنت و فضای مجازی قابل استفاده است. برخلاف مواد مخدر که در دسترس همه قرار دارد و گاهی فقر اقتصادی و فرهنگی به وجود و گسترش آن دامن می‌زند در خصوص اعتیاد به اینترنت باید فرد از سواد مناسب درباره فضای مجازی، کامیپوتر و اینترنت برخوردار باشد؛ بنابراین می‌توان گفت که معتادان فضای مجازی، باسوادهای جوان وبیکار هستند. البته این را نیز در نظر بگیرید که این نوع اعتیاد از سال 1995 مورد توجه قرار گرفت و به تدریج انواع مختلفی مانند چت، شرط‌‌‌بندی اینترنتی، وب‌گردی شبانه‌روزی و غیره مطرح شد.
آماری در این خصوص وجود دارد؟
پای آمار در کشور ما که همیشه لنگ است؛ اما کمتر از یک ماه پیش مرکز مطالعات و پژوهش‌های راهبردی وزارت ورزش و جوانان یک تحقیق را در تهران انجام داد و در این تحقیق میزان استفاده از اینترنت مورد پرسش قرار گرفت که معلوم شد 51 درصد از جوانان تهرانی در معرض خطر اعتیاد به اینترنت قرار دارند و حدود 3 درصد از جوانان این شهر هم به اعتیاد مجازی مبتلا شده‌اند.
این معتادان چه مشخصات و ویژگی‌هایی دارند؟
کسی که در روز مدت زمانی بسیار زیادی را پای اینترنت می‌نشیند، در استفاده از آن زیاده‌روی می‌کند،حتی به عوارض جسمی آن مانند ضعیف شدن چشم و کمر درد اهمیت نمی‌دهد؛ به جای ارتباط با دوستان ترجیح می‌دهد در فضای مجازی چرخ بزند؛ حین استفاده ازنت متوجه گذر زمان نمیشود؛ در روز چند بار بدون دلیل ایمیل خود را چک می‌کند، در فضاهای مجازی متعدد عضو است و برای مطلع شدن از زمان باید ساعت کوک کند؛ در واقع به فضای مجازی اعتیاد دارد.
چطور می‌توان آن را ترک کرد؟
در کشور ما این نوع اعتیاد خیلی شناخته شده نیست؛ زیرا مدت زمان زیادی نمیشود که مورد توجه قرار گرفته است. ما هنوز در پیچ و خم ترک اعتیاد به مواد افیونی گیر کرده‌ایم؛ بنابراین اعتیاد اینترنتی چندان جلب توجه نمی‌کند؛ اما اکنون در کشورهای پیشرفته حتی مراکزی برای ترک اعتیاد به اینترنت ساخته شده است. برای نمونه در آمریکا کمپ‌های سه‌روزه‌ای برای ترک وجود دارد و چون این زمان بر اساس مطالعه انتخاب شده است، می‌توان نتیجه گرفت که این اعتیاد، سه روزه قابل ترک است.
چرا اینترنت اعتیاد آور است؟
در اینترنت مرزهای محدودکننده از بین می‌رود و افراد گذشت زمان را فراموش می‌کنند. گذشته از این، نباید فراموش کنیم که انسان‌ها موجودات اجتماعی هستند و در نتیجه افراد از اطلاعات اجتماعی که از طریق ایمیل و وب در دسترس قرار می‌گیرد، لذت می‌برند. این دو دلیل ساده به نظر می‌رسد؛ اما همین دو عامل ساده میلی را در انسان ایجاد می‌کنند که مبارزه کردن با آن روحیه‌ای بسیار قوی می‌خواهد. البته این را باید مد نظر قرار داد که این فناوری اطلاعات اصولاً ساختارشکن است؛ در حالی که انسان‌ها نیاز به ساختار دارند و درست به همین دلیل است که بعد از اعتیاد تنش‌های زیادی در زندگی فرد معتاد ایجاد می‌شود .
چند راهکار برای ترک این نوع اعتیاد وجود دارد؟
خیلی سخت نیست؛ با چند تکنیک ساده می‌توان به افرادی که می‌خواهند از اعتیاد به اینترنت خلاص شوند کمک کرد؛ یکی از آنها استفاده از روش‌ها و ابزار محدودکننده استفاده از وب‌های مختلف است. برنامه‌ریزی برای کارها نیز تأثیر گذار است، مثلاً برای استفاده از نت 30 دقیقه وقت بگذارید و در ابتدا کسی را مأمور کنید تا شما را از این فضا دور کند. البته این مشکل برای افراد بین 18 تا 39 سال ایجاد می‌شود؛ اما اگر یک کودک با این مشکل مواجه شده است راهکارهایی مانند تشویق به سایر علاقه‌مندی‌ها، کودک را از نشستن روبه‌روی صفحه کامپیوتر دور می‌کند. گاهی والدین باید جای کامپیوتر را بگیرند و خودشان همبازی بچه‌ها شوند.
