شرط قانون برای انتخاب رئیس کل بانک مرکزی چیست؟

قانون برنامه پنجم توسعه شرط گذاشته است که رئیس کل بانک مرکزی و قائم مقام وی باید از میان متخصصان مجرب پولی بانکی و اقتصادی با حداقل ده‌سال تجربه‌کاری و تحصیلات حداقل کارشناسی ارشد در رشته‌های مرتبط و دارای حسن شهرت انتخاب شوند.

بعد از اتمام کار دولت دهم و روی کار آمدن دولت یازدهم عملاً فعالیت بسیاری از وزرا و رؤسای دستگاه‌های مختلف به اتمام رسیده و تیم جدید حسن روحانی جایگزین آنها خواهد شد.
حسن روحانی رئیس جمهوری 13 مردادماه در مراسم تحلیف خود که در بهارستان با حضور سران داخلی و خارجی برگزار شد لیست وزرای پیشنهادی را به‌همراه برنامه، خط‌مشی و اصول کلی دولت تدبیر و امید را به مجلس شورای اسلامی تقدیم کرد.
اما از آنجایی که انتخاب و انتصاب برخی مسئولان کابینه یازدهم طبق قانون نیازی به رأی اعتماد مجلس ندارد فعلاً نام آنها به صورت رسمی اعلام نشده است؛ یکی از سمت‌هایی که تا کنون گمانه‌زنی‌هایی زیادی برای آن زده شده "رئیس کل بانک مرکزی دولت یازدهم" است.
از بین نام‌هایی که بعنوان رئیس کل آینده بانک مرکزی این روزها در محافل خبری برده می شود 3 نفر بیشتر از سایرین از شانس بیشتری برای انتخاب توسط حسن روحانی برخوردارند؛ گفته می شود گزینه‌های مطرح درباره سکانداری بانک مرکزی ولی ‌اله سیف، مسعود نیلی و عبدالناصر همتی است.

خبرنگار تسنیم در گفت‌وگوهای جداگانه با اکبر ترکان و محمد رضا نعمت زاده درباره نظر آقای روحانی در خصوص رئیس کل آینده بانک مرکزی کسب اطلاع کرد ولی در پاسخ این جمله مطرح شد که ما هم مانند شما شنیده‌ایم که این آقایان مطرح هستند.در این گزارش ضروری دیدیم با توجه به اهمیت انتخاب فردی شایسته برای ریاست بانک مرکزی در 4 سال آینده اشاره‌ای کوتاه به شرایط قانون برنامه پنجم توسعه در این باره داشته باشیم.

یک شرط قانونی پیش پای روحانی/ رئیس بانک مرکزی 10 سال سابقه بانکی داشته باشد

طبق ماده88 قانون برنامه پنجم توسعه مجمع عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران عبارت است از رئیس جمهور (ریاست مجمع)، وزیر امور اقتصادی و دارائی، معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور و دو نفر از وزراء به انتخاب هیأت وزیران.تبصره یک این ماده می گوید: قائم‌مقام بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به پیشنهاد رئیس کل بانک مرکزی و پس از تأیید مجمع عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با حکم رئیس‌جمهور منصوب می‌شود.اما شاید مهمترین بند این ماده قانونی را تبصره 2 دانست آنجا که قانوگذار شرط گذاشته است : رئیس کل بانک مرکزی و قائم مقام وی باید از میان متخصصان مجرب پولی بانکی و اقتصادی با حداقل ده‌سال تجربه‌کاری و تحصیلات حداقل کارشناسی ارشد در رشته‌های مرتبط و دارای حسن شهرت انتخاب شوند.با احتساب این ماده قانونی باید در نظر داشت که رئیس کل آینده بانک مرکزی هر کسی که باشد باید 10 سال تجربه کاری و تحصیلات حداقل کارشناسی ارشد در رشته‌های بانکی و اقتصادی داشته و از میان متخصصان مجرب پولی و بانکی و اقتصادی باشد.

 نگاهی کوتاه به زندگی کاری 3 گزینه مطرح ریاست بانک مرکزی

در اینجا بد نیست اشاره‌ای کوتاه داشته باشیم به رزومه کاری 3 گزینه مطرحی که بیشتر از سایرین شانس حضور در طبقه شانزدهم ساختمان میردادماد بانک مرکزی را دارند.ولی اله سیف دارای دکترای حسابداری و امور مالی از دانشگاه علامه طباطبایی است؛ وی در رزومه خود مدیریت مالی و عضو هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران؛ عضو هیات مدیره بانک سپه؛ رییس هیات مدیره و مدیر عامل بانک ملت؛ معاون اقتصادی و برنامه ریزی بنیاد مستضعفان و جانبازان؛ معاون بازرگانی و بین الملل بنیاد مستضعفان و جانبازان؛ رییس هیات مدیره و مدیرعامل بانک صادرات؛ رییس هیات مدیره و مدیرعامل بانک سپه؛رییس هیات مدیره و مدیرعامل بانک ملی ایران؛ رییس هیات مدیره و مدیرعامل فیوچر بانک در بحرین و عضو هیات مدیره و مدیرعامل بانک کارآفرین را دارد.

مسعود نیلی متولد 1334 در همدان و استاد دانشگاه صنعتی شریف و یکی از اقتصاددانان ایرانی است. او از سال 1379 تا 1390 سرپرست دپارتمان اقتصاد دانشکدهٔ مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف بوده است. نیلی 3 سال در دوران ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی معاون سازمان برنامه و بودجهٔ ایران بود. پس از آن در تهیه و تدوین اولین و سومین برنامهٔ 5سالهٔ توسعهٔ کشور ایفای نقش کرد. وی مدتی نیز در رأس شورای اقتصاد کشور مشغول به کار بود. در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی مجدداً به‌عنوان معاون سازمان برنامه و بودجه و سرپرست کمیتهٔ خصوصی‌سازی برگزیده شد.

نیلی همچنین رئیس مؤسسه عالی پژوهش در برنامه ریزی و توسعه و استاد این مؤسسه بوده‌ است. از مهمترین فعالیت‌های وی می‌توان به تدوین سند استراتژی توسعه صنعتی کشور در زمان وزارت اسحاق جهانگیری در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی در سال 1382 نام برد.
عبدالناصر همتی متولد سال 1336 و دارای رتبه علمی دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران است؛ وی همچنین دارای تحصیلات کارشناسی اقتصاد – دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران و کارشناسی ارشد علوم اقتصادی – دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران و دکتری علوم اقتصادی – دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران است.

همتی در سال‌های 1359 الی 1368 مدیریت پخش اخبار و واحد مرکزی خبر صدا و سیما، در سال‌های 1368 الی 1373 معاون سیاسی سازمان صداو سیما، در سال‌های 1373 الی 1385 رئیس کل بیمه مرکزی ایران و رئیس شورای عالی بیمه، از سال 1380 تا کنون رئیس هیئت مدیره شرکت بیمه اتکایی آسیایی بانکوک و از 1385 تا حال حاضر مدیر عامل بانک سینا بوده است.

 هجدهمین رئیس کل بانک مرکزی

به گزارش تسنیم، از سال 1339 تا کنون بانک مرکزی 17 رئیس کل را به خود دیده که هر کدام سیاست ها و عقاید متفاوتی در خصوص بانکداری و بازار پولی و ارزی داشتند و همین امر موجب شد تا اقتصاد ایران در سال های مختلف شاهد وقایع متفاوت ارزی و پولی باشد.طبقه هفدهم ساختمان لاجوردی میرداماد تصاویر روسای بانک مرکزی از 53 سال قبل تا به امروز را گردآوری کرده و این روزها منتظر است تا تصویر هجدهمین رئیس کل را نیز روی دیوار سالن اجلاس بانک مرکزی نصب کند.ابراهیم کاشانی، علی اصغر پورهمایون، مهدی سمیعی، خداداد فرمانفرمائیان، عبدالعلی جهانشاهی، محمد یگانه، حسنعلی مهران، یوسف خوش کیش، محمد علی مولوی، علیرضا نوبری، سید محسن نوربخش، مجید قاسمی، سید محمد حسین عادلی، ابراهیم شیبانی، طهماسب مظاهری و محمود بهمنی، روسای بانک مرکزی از سال 1339 تا 1392 هستند.

 رئیس کل آینده بانک مرکزی باید چه ویژگی داشته باشد؟

رئیس کل بانک مرکزی به‌تبع نوع مأموریت‌ها و مسئولیت‌هایی که دارد، آن هم در کشوری که سیاست‌های پولی و ارزی آن از مهمترین موضوعات کلان آن کشور است دارای ویژگی‌های خاصی است که عنایت به آن در تعیین فرد مناسب برای این مسئولیت اهمیت پیدا می‌کند.بانک مرکزی یک کشور در تعریف علمی مسئول "اعمال سیاست‌های پولی"، "نظارت بر نهادهای پولی و بانکی و اعتباری"، "حفظ ارزش پول ملی کشور و کنترل تورم"،‌ "تأمین تداوم رشد اقتصادی" و "حفظ توازن تراز پرداخت‌های خارجی کشور" است.به‌عبارت دیگر بانک مرکزی هم مسئول انجام امور بانک‌داری دولت، هم سیاست‌گذار پولی و هم تعیین کننده تعاملات بین المللی مرتبط است. لاجرم رئیس بانک مرکزی کسی است که بتواند این سه مأموریت مهم را با هم به‌عهده گرفته به انجام برساند. اتفاقاً هرگاه رئیس بانک مرکزی دارای این خصوصیات مهم بوده است بانک مرکزی موفق‌تر ظاهر شده است.

بنابراین مشخص است که بانک مرکزی یک نهاد صرفاً بانکی نیست و طبعاً رئیس آن به چهار تخصص مهم نیازمند دارد: 1- شأن و جایگاه سیاسی 2- تجربه و تخصص بانکی 3- دانش و مقام علمی اقتصادی 4- تجربه در رفتار و کردار بین المللی
این چهار خصیصه مهم برای فردی که قرار است متصدی اداره بانک مرکزی شود نه‌تنها لازم که ضروری است و موفقیت بانک مرکزی را در گذر از دالان مشکلات و حل مسائل موجود موفق می‌کند.