بسته حقوقی برای کسانی که می‌خواهند حرفشان را در دادگاه به کرسی بنشانند؛ ابزارهای دفاعی در دعوای حقوقی
در دعوای حقوقی زور بازو مشکل شما را رفع نخواهد کرد؛ باید برای دفاع از حقوقتان فکرتان را به کار بیندازید. ابزارهای دفاعی در دعاوی حقوقی محدود هستند؛ با این حال شما باید بهترین وسیله را انتخاب کنید و وارد کارزار شوید. اما این ابزارهای دفاعی چه هستند؟ در ادامه به بررسی این موضوع می‌پردازیم.
اگر بدون دلیل دعوایی را در دادگستری شروع کنید فقط وقت و هزینه خودتان را دور ریخته‌اید. از همان ابتدا که دادخواست را پر می‌کنید باید در ستون مخصوصی دلایل خودتان را بنویسید و اگر طرف دعوا قرار گرفته‌اید باید در اولین جلسه رسیدگی تمامی مستندات و دلایل خودتان را به همراه ببرید. برای مثال اگر مطالبه نفقه کرده‌اید باید سند رسمی ازدواج را به عنوان دلیل ارایه کنید. قانونگذار دلیل را هر چیزی می‌داند که اصحاب دعوا برای اثبات دعوا یا دفاع از دعوا به آن استناد می‌کنند. بنابراین ملاحظه می‌شود که نه‌تنها خواهان یا مدعی باید با استناد به دلیل ادعای خود را ثابت کنند، خوانده یا مدعی‌علیه نیز در مقام دفاع از خویش باید از ادله‌ای که دادگاه می‌پسندد استفاده کند. اقرار، اسناد، گواهی یا شهادت، امارات و سوگند دلایلی هستند که در یک دعوای حقوقی می‌توانید از آنها استفاده کنید.
اقرار شاه کلید حل دعوا
ممکن است که یکی از طرف‌های دعوا به ضرر خود و به نفع طرف مقابل چیزی بگوید که ادعای او را ثابت کند. مثلاً شخصی دعوای مطالبه نفقه مطرح کند و شوهرش اقرار کند که نفقه او را پرداخت نکرده است. در این صورت اختلاف حل می‌شود و دلیلی برای ادامه رسیدگی نیست. اقرار مهمترین دلیل است و در صورتی که با واقعیت منطبق باشد برای صدور رای قاضی کفایت می‌کند؛ برای همین است که به آن شاه‌دلیل می‌گویند. ماده 202 قانون آیین دادرسی مدنی می‌گوید که اگر کسی اقرار به امری کند که دلیل ذی‌حق بودن طرف مقابل باشد، دلیل دیگری برای ثابت کردن آن لازم نیست. به عبارت دیگر اقرار تیر خلاص بر اقرار کننده است البته اقرار کننده باید شرایط بالغ، عاقل و مختار را داشته باشد؛ بنابراین اگر کودک، مجنون یا کسی که اراده ندارد اقرار کند، این اقرار پذیرفته نخواهد شد. البته به خاطر داشته باشید شرایطی که از آن نام بردیم برای اقرار کننده شرط است و کسی که به نفع او اقرار شده است لازم نیست دارای این شرایط باشد.
موضوع دیگری که باید به خاطر داشته باشید این است که نمی‌توان بعد از اقرار، منکر همه‌چیز شد و به‌اصطلاح زیر آن زد. البته هیچ قاعده‌ای نیست که استثنا نداشته باشد، در این خصوص هم اگر اقرارکننده ادعا کند که اقرار او فاسد یا مبتنی بر اشتباه یا غلط بوده است و دلایل کافی برای آن اقامه کند، پذیرفته می‌شود. مثلاً اقرار کننده می‌تواند ثابت کند که اقرار به گرفتن وجه و مبلغی در مقابل سند یا حواله‌ای بوده که وصول نشده است. یعنی بعد از گرفتن چک اقرار کرده است که پول را گرفتم اما بعد معلوم می‌شود که حساب خالی بوده است. در این صورت می‌توانید به ماده 70 قانون ثبت استناد کنید: «هرگاه کسی که به موجب سند رسمی اقرار به اخذ وجه یا مالی کرده یا تادیه وجه یا تسلیم مالی را تعهد کرده مدعی شود که اقرار یا تعهد او در مقابل سند رسمی یا عادی یا حواله یا برات یا چک یا فته طلبی بوده است که از طرف معامله به داده و آن تعهد انجام نشده یا حواله بوده است که از طرف معامله به داده و آن تعهد انجام نشده یا حواله یا برات یا چک یا فته طلب پرداخت نگردیده است، این دعوا قابل رسیدگی خواهد بود.»
سند، برگه برنده دوم
دومین دلیلی که می‌توانید در اختلاف از آن استفاده کنید اسناد هستند. قانون در تعریف سند گفته است: سند هر نوشته‌ای است که در مقام دعوا یا دفاع قابل استناد باشد. به زبان ساده‌تر هر نوشته حتی اگر الکترونیک باشد هم سند است؛ فقط یک شرط اولیه باید وجود داشته باشد و آن امضای سند است. پس اگر نوشته‌ای بدون امضا باشد سند محسوب نمیشود؛ مثلاً تصور کنید که در حال نوشتن سندی، یکی از طرفین کلمه‌ای را خط بزند و تغییر دهد. بعداً دو طرف آن را امضا کنند؛ در این صورت نمی‌توانیم بگوییم که جعل سند اتفاق افتاده است چون قبل از امضا اصلاً سندی وجود نداشته است. همه اسناد را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد. این دسته‌بندی بر اساس شخصی است که سند را تنظیم می‌کند و آثار زیادی را به دنبال دارد.
در دسته اول اسناد رسمی قرار دارند؛ به موجب ماده 1287 قانون مدنی اسنادی که در اداره ثبت اسناد و املاک یا دفاتر اسناد رسمی یا در نزد سایر مأموران رسمی، در حدود صلاحیت آنان و بر طبق مقررات قانونی تنظیم شده باشند، رسمی هستند. بنابراین اگر سند را مأمور رسمی تنظیم کند سند رسمی است به شرط اینکه نخست در حدود صلاحیت تنظیم شود و دوم بر طبق مقررات قانونی تنظیم شده باشد. اگر در دادگاه دلیل شما سند رسمی باشد کار شما برای اثبات ادعایتان آسان خواهد بود. حتی گاهی با استفاده از سند بدون مراجعه به دادگاه از طریق دفترخانه تنظیم‌کننده سند هم می‌توانید حقوق خود را بگیرید.
در گروه بعدی اسناد عادی قرار گرفته‌اند، معمولاً سند عادی به سندی می‌گویند که توسط افراد عادی تنظیم می‌شود و مأموران رسمی با شرایطی که قبلاً گفتیم در تنظیم آن دخالتی ندارد. اما به خاطر داشته باشید که اگر سند به وسیله یکی از مأموران رسمی تنظیم اسناد تهیه شود ولی مأمور صلاحیت تنظیم آن سند را نداشته باشد یا در تنظیم سند رعایت قانون نکرده باشد، این سند در صورتی که دارای امضا یا مهر طرف باشد عادی است.
قبلاً ارزش اثباتی سند عادی در دادگاه کم بود اما با اصلاحاتی که در قانون وضع شده است سند عادی ارزش بیشتری یافته است. با وجود این در عمل توصیه می‌کنیم همیشه سند رسمی تنظیم کنید چون استفاده از سند عادی در دادگاه با مشکلاتی همراه است. علاوه بر این در برخی معامله‌ها مثل معامله املاک، دادگاه کسی را مالک می‌شناسد که سند رسمی به نام او باشد.
گواهی یا شهادت شهود
به طورمعمول یکی از دلایلی که استفاده از آن در جامعه ما رواج زیادی دارد، شهادت است. متأسفانه برخی از این ابزار دفاعی هم سوء استفاده می‌کنند و شاهدان تقلبی برای اثبات ادعای خود به دادگاه معرفی می‌کنند که خیلی زود موضوع روشن می‌شود. اگر شخص یا اشخاصی از ماجرا اطلاعاتی داشته باشند که اظهار این اطلاعات بتواند برای اثبات حقانیت یکی از طرفین دعوا مؤثر واقع شود می‌توانند به عنوان شاهد در دادگاه حاضر شوند. به یقین قاضی از آنان پرسش‌هایی خواهد کرد تا راستگویی آنان را آزمایش کند اما علاوه بر این، قانون هم 9 ویژگی را برای شاهد نام برده است یعنی شاهد باید بلوغ، عقل، ایمان و اعتقاد به خداوند و روز رستاخیز، طهارت مولد یعنی حلال زاده بودن، عدالت، نبود انتفاع شخصی برای شاهد یا رفع ضرر از وی، نبود دشمنی بین شاهد و طرفین دعوا، اشتغال نداشتن به تکدی‌گری و ولگردی و حداقل 15 سال داشته باشد. اگر شاهد شما این شرایط را ندارد زحمت بردن او به دادگاه را به خودتان ندهید.
علاوه بر اینکه شاهد باید از شرایط اولیه برخوردار باشد، شهادت نیز شرایطی دارد؛ شهادت باید از روی قطع و یقین و مطابق با دعوا باشد و شهود باید مفاداً متحد باشند.
امارات و قراین
مهمترین دلایلی را که به عنوان ابزار دفاعی در دعوای حقوقی می‌توانید به آن دل خوش کنید پیش از این بررسی کردیم؛ آنچه بعد از این می‌آید دلایل ضعیف‌تری هستند که به طور معمول در نبود دلایل یادشده مورد استفاده قرار می‌گیرند. قاضی به همه اطلاعات موجود برای تصمیم‌گیری دقت می‌کند. اگر طرف‌های دعوا هیج یک از دلایل سه‌گانه یادشده را استفاده نکنند یا اینکه این دلایل کافی نباشد، برای تقویت آن می‌توان به قراین و امارات استناد کرد. منظور ما از این ابزار دفاعی، نشانه‌هایی است که طبق قانون یا به نظر دادگاه می‌تواند صحت ادعاهای یکی از دو طرف را ثابت کند. دو نوع اماره در نظام قضایی ما مورد استفاده قرار می‌گیرد:
1- اماره قانونی: این ابزار دفاعی نشانه‌هایی را دربرمی‌گیرد که قانونگذار آن را دلیل بر امری می‌داند. اماره فراش یکی از این اماره‌ها است که بر اساس آن تولد طفل بین شش ماه تا ده ماه نشانه تعلق آن به پدر است.
2- اماره قضایی: اوضاع و احوالی که به نظر قاضی دلیل بر امری محسوب می‌شود می‌تواند تحت عنوان اماره قضایی یکی از ابزارهای دفاعی باشد. مثلا به شخصی ضعیف و کم سن قتل مردی قوی‌بنیه نسبت داده شود آن هم از راه درگیری فیزیکی و خفه‌کردن با دست. اگر به نظر قاضی این شخص عقلا ناتوان از این کار باشد و دلیلی هم وجود نداشته باشد این اماره می‌تواند به داد این شخص برسد.
سوگند، آخرین حربه
آخرین دلیل که می‌توانید در دادگاه به آن دل خوش کنید سوگند است. سوگند یعنی اظهار مطلبی با گواه قرار دادن خداوند، مبنی بر صحت و درستی آن مطلب. به عبارت دیگر شخصی برای اثبات محق بودن خود و صحت اظهاراتش با گواه قرار دادن خداوند سوگند یاد می‌کند و به این ترتیب وسیله یا ادعای خود را ثابت می‌کند یا برای دفاع از خود و اثبات غیرواقعی بودن ادعای طرف مقابل به آن متوسل می‌شود. سوگند به طورمعمول هنگامی استفاده می‌شود که مدعی هیچ دلیلی در اختیار ندارد و از طرف مقابل می‌خواهد که در مورد صحت حرف خود سوگند بخورد. در این صورت اگر وی سوگند خورد دادگاه دعوا را فیصله می‌دهد.
برچسب ها :
اقرار
, سند
, رسمی
, عادی
, شهادت
, دعوی
, حقوق
, وکیل دادگستری
, گواهی گواهان
, اماره
, قراین
, دادگاه
, دلیل
, قضایی
, شکایت
, حقوقی
, کیفری
, خوشیاران
